Centrum Dokumentacji Deportacji Górnoślązaków do ZSRR

We wtorek 24 marca 2015, na zaproszenie burmistrza Radzionkowa Gabriela Tobora, grupa członków Klubu Emerytów, Absolwentów i Sympatyków „Energetyk-Elektronik” w Bytomiu zwiedziła Centrum Dokumentacji Deportacji Górnoślązaków do ZSRR w 1945 roku. Muzeum znajduje się w byłym budynku dworca kolejowego, który miasto zakupiło od PKP. Centrum dokumentacji ma na celu upamiętnienie dziejów i losów naszych rodaków wywiezionych do Związku Radzieckiego (Sowieckiego) i skierowanych do prac przymusowych.

Ośrodek pełni także rolę centrum gromadzenia dokumentów, opracowań, literatury oraz pamiątek dotyczących tych wydarzeń. Według ustaleń historyków przyjmuje się, że w lutym 1945 roku z terenu Radzionkowa zostało wywiezionych około 250 mężczyzn, a z całego Górnego Śląska od 30 tys. do nawet 50 tys. mężczyzn i kobiet. Aż do 1989 r. temat deportacji (wywózek) nieobecny był w mediach, w prasie, w opracowaniach naukowych, ale przetrwał w społecznej pamięci. Dopiero upadek systemu komunistycznego umożliwił publiczne wyartykułowanie krzywdy, jaka spotkała dziesiątki tysięcy Górnoślązaków. Centrum zostało uroczyście otwarte 14 lutego 2015 roku.

Uroczystość otwarcia placówki została objęta honorowym Patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego. Deportacje mieszkańców Górnego Śląska do pracy przymusowej w Związku Radzieckim w 1945 r. to jedna z największych XX-wiecznych tragedii, które dotknęły nasz region. Tragedia pozostawiła po sobie bolesne rany w górnośląskiej społeczności. Pamięć o niej, mimo zakazu ze strony władz komunistycznych, pielęgnowana była wśród rodzin wywiezionych. Po poszerzeniu szyn kolejowych na rosyjski rozstaw, ruszyły transporty na wschód. Deportowanych wieziono w fatalnych warunkach, które okazały się przedsmakiem tego, co zastano na miejscu.

W Związku Radzieckim deportowanych osadzono w obozach znajdujących się przede wszystkim na terenie Zagłębia Donieckiego (Donbas), dalej na obszarze Białorusi i Kazachstanu. Obozy te były administrowane przez Główny Zarząd ds. Jeńców Wojennych i Internowanych NKWD (GUPWI NKWD). Górnoślązaków przydzielano do batalionów roboczych. Katorżnicza praca połączona z fatalnymi warunkami bytowo-sanitarnymi w łagrach zbierała krwawe żniwo wśród nich. Ostatni spośród tych, którym się udało przeżyć, wracali jeszcze nawet na początku lat 50-tych.
Wszystkie zdjęcia możesz zobaczyć w naszej galerii zdjęć TUTAJ Strona Centrum Deportacji Górnoślązaków TUTAJ

Tekst i zdjęcia;Krystian Czerny